Είναι γεγονός ότι, η ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών σε όλη την Ευρώπη την τελευταία δεκαετία ήταν εντυπωσιακή. Παρά την κρίση, χιλιάδες μικροί και μεγάλοι επενδυτές εκμεταλλεύθηκαν τις υψηλές εγγυημένες τιμές πώλησης (Feed in Tariff) και τοποθέτησαν τα κεφάλαια τους σε έναν πολλά υποσχόμενο και αναπτυσσόμενο κλάδο.
Σήμερα, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Ο μεγάλος αριθμός εγκαταστάσεων και οι υψηλές τιμές πώλησης (FiT), δημιούργησαν μεγάλες οικονομικές απαιτήσεις που επιβάρυναν τον τελικό καταναλωτή και έφεραν τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας σχεδόν στο όριο της κατάρρευσης.
Η επόμενη μέρα στην αγορά των φωτοβολταϊκών, αλλά και στην αγορά και πώληση ηλεκτρικής ενέργειας, «ακούει» στο όνομα Net Metering.
Είναι προφανές ότι, οι νέοι αυξημένοι στόχοι δεν μπορούν να επιτευχθούν με το ισχύον θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο. Αυτό πρέπει να αλλάξει κινούμενο προς νέες κατευθύνσεις που θα εξασφαλίζουν μακροπρόθεσμα μια σταθερή και βιώσιμη ανάπτυξη των ΑΠΕ.
Τι είναι το Net Metering
Πρακτικά, ο καταναλωτής πληρώνει για την ενέργεια που καταναλώνει μείον την ενέργεια που παράγει, γεγονός που έδωσε την ονομασία net metering.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η μετάβαση από ένα καθεστώς πώλησης με FiT σε ένα καθεστώς net metering είναι απλή, αφού από τεχνική άποψη, ένα ηλεκτρικό σύστημα σχεδιασμένο για net metering, δεν διαφέρει σε τίποτε από ένα σύστημα σχεδιασμένο για πώληση ρεύματος. Η μόνη διαφορά, είναι το σημείο που θα συνδεθεί το σύστημα με το ηλεκτρικό δίκτυο. Το σημείο αυτό είναι συνήθως κάπου μεταξύ του γενικού πίνακα της κατανάλωσης και του μετρητή ηλεκτρικού ρεύματος.
Εφαρμογή του Net metering στη χώρα μας
Το Net metering είναι μια ουσιαστικά νέα πολιτική αγοράς και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας. Οι καταναλωτές που έχουν ή θα έχουν, συνήθως μικρές μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (όπως ένα φ/β σύστημα ή μια μικρή ανεμογεννήτρια, κτλ.), θα μπορούν να συμψηφίζουν την παραγόμενη με την καταναλισκόμενη ενέργεια. Εάν η παραγόμενη ενέργεια είναι περισσότερη από την καταναλισκόμενη σε ετήσια βάση, τότε ο καταναλωτής πιστώνεται από τον πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας την περίσσεια ενέργεια που είχε. Στην αντίθετη περίπτωση, ο καταναλωτής χρεώνεται μόνο με την καταναλισκόμενη ενέργεια, αφού θα έχει αφαιρεθεί η παραγόμενη ενέργεια που είχε από το σύστημα ΑΠΕ. Με την εφαρμογή του Net metering, ο καταναλωτής αν θέλει μπορεί να πληρώνει στον πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας μόνο το μηνιαίο πάγιο τέλος.
Κόστος και απόσβεση
Οι τιμές των φ/β συστημάτων έχουν εμφανίσει ραγδαία πτώση την τελευταία χρονική περίοδο, κάνοντας εφαρμόσιμο τον θεσμό του Net metering. Ένα φ/β σύστημα ισχύος 5kW το οποίο παράγει ετησίως 7.000 kWh (στην Αττική) και καλύπτει πλήρως τις ανάγκες για ηλεκτρική ενέργεια μιας μεγάλης κατοικίας, κοστίζει σήμερα περίπου 10.000 € μαζί με το ΦΠΑ. Μια τέτοια κατοικία πληρώνει για ρεύμα περίπου 1500€ ετησίως (σε αυτό το ποσό δεν περιλαμβάνονται οι λοιπές χρεώσεις όπως δημοτικά τέλη, ΕΡΤ, κτλ. ). Συνεπώς, μια τέτοια επένδυση έχει χρόνο απόσβεσης που κυμαίνεται από 6 έως 7 έτη, χωρίς να συνυπολογίζονται οι μελλοντικές αυξήσεις στα τιμολόγια ρεύματος. Το γεγονός αυτό, σηματοδοτεί την πιο γρήγορη απόσβεση ενός φωτοβολταϊκού που λειτουργεί σε καθεστώς net metering..
Ένα φ/β σύστημα ισχύος 3kW κοστίζει σήμερα περίπου 8.000€ και παράγει ετησίως 4.000kWh ηλεκτρικής ενέργειας. Μια αντίστοιχη κατανάλωση πληρώνει στην ΔΕΗ περίπου 700€ με 800€ ετησίως. Εάν η συγκεκριμένη κατοικία επιδοτηθεί με ένα ποσοστό π.χ. 40% για την αγορά του εξοπλισμού του ενεργειακού συστήματος, τότε ο χρόνος απόσβεσης της επένδυσης μειώνεται δραστικά.
Αύξηση κατανάλωσης
Η εφαρμογή του Net metering δίνει την δυνατότητα στον καταναλωτή να αυξήσει την κατανάλωσή του προκειμένου, να καλύψει και άλλες ανάγκες του, όπως την θέρμανση και την ψύξη. Για παράδειγμα, θα μπορεί να αντικαταστήσει τον παλιό λέβητα πετρελαίου με μια αντλία θερμότητας με την οποία θα εξασφαλίζει τη θέρμανση και τη ψύξη της κατοικίας.
Το Net metering μπορεί να εφαρμοστεί και στις μεγάλες και πολύ μεγάλες καταναλώσεις που απαιτούν οι επιχειρήσεις. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που αναλύθηκε παραπάνω, κτίρια γραφείων, εμπορικά, βιοτεχνικά και βιομηχανικά κτίρια, μπορούν να επενδύουν σε ένα ενεργειακό σύστημα το οποίο θα μειώνει κατά πολύ το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας. Η οικονομία κλίμακος και το φορολογικό πλαίσιο (όπως η ανάκτηση του ΦΠΑ και η λογιστικές αποσβέσεις) καθιστούν αυτές τις επενδύσεις ακόμα πιο ελκυστικές καθώς ο χρόνος απόσβεσης τους μειώνεται ακόμα πιο πολύ.
Το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος ή υπηρεσίας μειώνεται, και η επιχείρηση μπορεί να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα της.
Εφαρμογές του Net metering μπορούμε να έχουμε και στον πρωτογενή τομέα παραγωγής. Οι αγροτικές εγκαταστάσεις καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας (θερμοκήπια, αντλίες νερού, κτλ.). Ένα ενεργειακό σύστημα από ΑΠΕ μπορεί να εξυγιάνει και βοηθήσει οικονομικά και τις αγροτικές επιχειρήσεις.
Ποιο είναι το πραγματικό κόστος ρεύματος;
Tα τελευταία χρόνια οι λογαριασμοί της ΔΕΗ ενσωματώνουν μια σειρά από περίπλοκες χρεώσεις με αποτέλεσμα να είναι αδύνατος ο έλεγχος από τον απλό καταναλωτή. Εκτός αυτού όμως, δημιουργούν και παρανοήσεις, αφού οι περισσότεροι καταναλωτές νομίζουν ότι το κόστος της κιλοβατώρας είναι της τάξης των 7-10 ευρωλεπτών.
Στην πράξη, πέρα από τις χρεώσεις που είναι άσχετες με το ηλεκτρικό ρεύμα, δηλαδή τους δημοτικούς φόρους, τα τέλη, την ΕΡΤ και το πολυσυζητημένο χαράτσι, η αξία ρεύματος ενσωματώνει 9 επιπλέον διαφορετικές χρεώσεις:
• Τη χρέωση προμήθειας ρεύματος
• Τη χρέωση για το εθνικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας
• Τη χρέωση για το εθνικό δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας
• Τη χρέωση για τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας
• Το Ειδικό Τέλος Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ)
• Τις λοιπές χρεώσεις
• Το Ειδικό Τέλος 0,5%
• Τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης
• Το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας
Για να υπολογίσουμε το πραγματικό κόστος αγοράς της κάθε κιλοβατώρας θα πρέπει να κάνουμε δυο απλές πράξεις:
1. Προσθέτουμε τα τελικά πληρωτέα ποσά του εκκαθαριστικού λογαριασμού και του λογαριασμού έναντι που αναφέρονται στην αξία ρεύματος
2. Διαιρούμε το σύνολο με τις κιλοβατώρες που αναφέρονται στον εκκαθαριστικό λογαριασμό Θα παρατηρήσουμε ότι, το ποσό που προκύπτει είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που νομίζαμε μέχρι σήμερα (τιμολόγιο Γ1 ΔΕΗ).
Αν είστε από τους τυχερούς που καταναλώνουν πάνω από 2.000 κιλοβατώρες ανά τετράμηνο και είστε ενταγμένοι στο οικιακό ή στο εμπορικό τιμολόγιο της ΔΕΗ, θα διαπιστώσετε με έκπληξη ότι το πραγματικό κόστος προμήθειας κάθε κιλοβατώρας, σκαρφαλώνει άνετα στην τάξη των 0,17€ με 0,21€ ανά κιλοβατώρα.
Τα πλεονεκτήματα του Net metering
Ιδιαίτερα θετικά αναμένονται τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του Net Metering στη χώρα μας. Οι καταναλωτές, είτε οικιακοί είτε εμπορικοί, βγαίνουν κερδισμένοι, ενώ αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας χωρίς να επιβαρύνεται οικονομικά ο Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ΛΑΓΗΕ. Το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας παρουσιάζει διακυμάνσεις, οι οποίες στην πλειονότητα τους ζημιώνουν τον τελικό καταναλωτή. Η εφαρμογή του Net metering, καθιστά πιο δίκαιη την συγκεκριμένη αγορά, αφού ο καταναλωτής παράγοντας μόνος του την ενέργεια που χρειάζεται, μειώνει θεαματικά την έκθεση του στις αυξήσεις της τιμής του ρεύματος. Μπορεί να αυξήσει την κατανάλωση του σε ηλεκτρική ενέργεια καλύπτοντας νέες ανάγκες, όπως τη θέρμανση ή τη φόρτιση ενός ηλεκτρικού οχήματος.
Η αύξηση της τιμής πώλησης του ηλεκτρικού ρεύματος δεν είναι πλέον εχθρός, αλλά σύμμαχος. Όσο αυξάνεται η τιμή της kWh, τόσο πιο γρήγορα έρχεται το έτος της απόσβεσης των κεφαλαίων που επενδύθηκαν σε ένα ενεργειακό σύστημα.
Οι εμπορικές, βιοτεχνικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις μειώνουν το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνουν και σταδιακά ανακάμπτουν, επανακτώντας την χαμένη ανταγωνιστικότητα τους. Μια ενδεχόμενη χρηματόδοτηση μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ θα βοηθούσε τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα και θα στήριζε, τόσο την ανάπτυξη του κλάδου, όσο και την απορροφητικότητα των κονδυλίων που δεχόμαστε από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη διάσωση θέσεων εργασίας και τη δημιουργία νέων. Από την άλλη πλευρά, ο Λειτουργός της αγοράς δεν επιβαρύνεται με πανάκριβες εκροές στον μέτρο του FiT (Feed in Tariff). Τα νέα φ/β συστήματα που θα ενσωματώνονται στο δίκτυο δεν θα αυξάνουν το έλλειμμα του ΛΑΓΗΕ. Υπό συγκεκριμένες συνθήκες, αναμένεται να συντελέσουν μακροπρόθεσμα ακόμα και στη μείωση του ελλείματος του ΛΑΓΗΕ.
Το θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα
Η πολιτεία δημιούργησε ένα θεσμικό πλαίσιο ανάπτυξης των ΑΠΕ, το οποίο έδωσε ώθηση στον συγκεκριμένο κλάδο. Μέσα σε λίγα χρόνια, ενσωματώθηκε αρκετή ισχύ ηλεκτρικής ενέργειας στο εθνικό δίκτυο, εκτοπίζοντας μονάδες παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα.
Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκαν πολλές θέσεις εργασίας, σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης. Το σύνολο του κλάδου στήριξε την ελληνική οικονομία σε μια πολύ δύσκολη φάση της.
Δυστυχώς όμως, το θεσμικό πλαίσιο δεν στάθηκε ικανό να προσφέρει μια μακροχρόνια βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου της ενέργειας. Στρεβλώσεις στην εφαρμογή του αλλά και παραλείψεις του νομοθετικού πλαισίου έχουν οδηγήσει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σε οριακό σημείο. Το έλλειμμα που παρατηρείται στον Λειτουργό της αγοράς στην Ελλάδα αυξάνεται διαρκώς.
Η θεσμοθέτηση του Net metering για τον κτιριακό τομέα σε όλους τους τομείς παραγωγής (πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή) κινείται προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης του προβλήματος και στη βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου της ενέργειας στην χώρα μας.